WSTĘP
Socjometria należy do pożytecznych, a stosunkowo małopopularnych w Polsce narzędzi pomiaru struktury społecznej grup. Najogólniej mówiąc socjologia polega na wyodrębnieniu w danej grupie pozytywnych i negatywnych powiązań pomiędzy jej członkami. Za pomocą tej metody możemy wyodrębnić liderów, osoby cieszące się największą popularnością czy też osoby nie lubiane. Dzięki socjometrii możemy również poznać podziały wewnętrzne grupy np. wyodrębnić podgrupy czy kliki. Istota socjometrii sprowadza się do zadania badanym szeregu pytań. Decydując się na przeprowadzenie badań socjometrycznych należy przestrzegać kilku podstawowych reguł podanych przez twórcę tej metody J. L. Moreno. Po pierwsze badana grupa powinna zostać jasno określona. Badający nie powinien ograniczać ilości osób, które można wybrać lub odrzucić. Pytania powinny być jednoznaczne i nie budzić wątpliwości.
Socjometria to metoda polegająca na zadawaniu pytań badanemu i wyciągnięciu wniosków z odpowiedzi. Badania socjometryczne głównie dotyczą analizy stosunków między uczniami w klasie, akceptacji poszczególnych uczniów. W oparciu o socjogram kołowy nauczyciel rozpoznaje uczniów lubianych tzw. gwiazdy oraz geniuszy.
Socjogram to graficzne przedstawienie wyników badań metodami socjometrycznymi. Socjogram odzwierciedla stosunki wzajemne między poszczególnymi członkami grupy społecznej, osobami i grupami lub między grupami. Przy sporządzaniu socjogramu poszczególne osoby oznacza się tzw. punktami czyli graficznymi symbolami o zróżnicowanych kształtach ( np. trójkąt – chłopiec, koło – dziewczynka ), wybory pozytywne – liniami ciągłymi, wybory negatywne – liniami przerywanymi. Socjogram uwidacznia pozycję i popularność poszczególnych osób w grupie oraz postanowienie mniejszych grup w danej zbiorowości.
Opis badanej grupy
Badaniu poddałam uczniów klasy II b Szkoły Podstawowej w Bobolicach uczęszczających na zajęcia koła plastycznego „Plastuś”, na które uczęszcza 11 uczniów, 4 chłopców i 7 dziewczynek. Wszystkie dzieci pochodzą z Bobolic. Wszyscy uczniowie są z rocznika 1995. Dzieci znają się bardzo dobrze już od klasy „0”. Badania zostały przeprowadzone we wrześniu 2003r. PYTANIE: Przygotowałyśmy dzieciom kartki z dwoma pytaniami - jedno pozytywne, jedno negatywne, kartki zostały podpisane przez dzieci i zawierały 2 pytania: 1. Z kim chciałbyś / chciałabyś wykonać pracę grupową : „Jesienne drzewo” ? 2. Z kim nie chciałbyś / nie chciałabyś wykonać pracę grupową : „Jesienne drzewo” ?
OZNACZENIA: N – liczebność badanej grupy; K – kryterium dokonywania wyborów; D – dopuszczalna liczba wyborów; 1, 2, 3 – wybory pozytywne w kolejności pierwszej, drugiej, trzeciej; X – wybory negatywne ( niezależnie od kolejności); 1, .... – numery badanych osób; PW – pozycja jednostki w grupie ze względu na liczbę otrzymanych wyborów pozytywnych; PO – pozycja jednostki w grupie ze względu na liczbę otrzymanych wyborów negatywnych; tj. odrzucenie PW–O – pozycja jednostki w grupie ze względu na łączną liczbę otrzymanych wyborów pozytywnych i negatywnych .
Zakładając, że przy otrzymaniu głosów (wyborów pozytywnych) od wszystkich członków grupy (11 osób) wskaźnik PW wynosi 1,00, to : PW (pozycja w grupie = (1,00 : 10 x ∑ poz. (suma wyborów pozytywnych) PW = 11 – 1 = 1 najlepsze pozycje
ilość oddawanych głosów PW = ilość osób – 1 ilość osób, które odrzucili PO = ilość grupy – 1
LP. |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
Wybory oddane |
pozytywne |
negatywne |
1 |
Patrycja |
- |
2 |
X |
1 |
|
|
X |
|
|
X |
3 |
3 |
3 |
2 |
Monika |
|
- |
2 |
1 |
|
|
3 |
X |
X |
X |
|
3 |
3 |
3 |
Daria |
X |
3 |
- |
X |
X |
2 |
1 |
|
|
|
|
3 |
3 |
4 |
Dominika |
3 |
2 |
|
- |
|
X |
|
|
X |
X |
1 |
3 |
3 |
5 |
Karolina |
X |
|
2 |
|
- |
3 |
1 |
X |
X |
|
|
3 |
3 |
6 |
Kasia |
|
X |
1 |
3 |
X |
- |
2 |
|
X |
|
|
3 |
3 |
7 |
Anetka |
X |
X |
1 |
X |
X |
2 |
- |
3 |
|
|
|
3 |
4 |
8 |
Krystian |
|
|
X |
|
X |
|
|
- |
1 |
3 |
2 |
3 |
2 |
9 |
Wojtek |
|
|
X |
X |
|
X |
|
1 |
- |
3 |
2 |
3 |
3 |
10 |
Błażej |
|
X |
|
|
|
X |
|
1 |
3 |
- |
2 |
3 |
2 |
11 |
Karol |
X |
X |
|
1 |
|
|
|
X |
2 |
3 |
- |
3 |
3 |
Wybory otrzymane |
pozytywne |
I |
- |
- |
2 |
3 |
- |
- |
2 |
2 |
1 |
- |
1 |
|
|
II |
- |
2 |
2 |
- |
- |
2 |
1 |
- |
1 |
- |
3 |
III |
1 |
1 |
- |
1 |
- |
1 |
1 |
1 |
1 |
3 |
1 |
∑ |
1 |
3 |
4 |
4 |
0 |
3 |
4 |
3 |
3 |
3 |
5 |
33 |
negatywne |
∑ |
4 |
4 |
3 |
3 |
4 |
3 |
1 |
3 |
4 |
3 |
0 |
|
32 |
Wskaźniki |
PW |
0,10 |
0,30 |
0,40 |
0,40 |
0 |
0,30 |
0,40 |
0,30 |
0,30 |
0,30 |
0,50 |
|
|
PO |
0,40 |
0,40 |
0,30 |
0,30 |
0,40 |
0,30 |
0,10 |
0,30 |
0,40 |
0,30 |
0 |
|
|
PW - O |
-0,30 |
-0,10 |
0,10 |
0,10 |
-0,40 |
0 |
0,30 |
0 |
-0,10 |
0 |
0,50 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
WNIOSKI Z TABELI:
1. Wszystkie dzieci głosowały i wszystkie otrzymały jakieś głosy: pozytywne bądź negatywne. 2. Najwyższą liczbę wyborów pozytywnych uzyskał badany z nr 11 (Karol) – 5 wyborów. 3. Najwyższą liczbę wyborów negatywnych uzyskali badani z nr 1 (Patrycja), nr 2 (Monika), nr 5 (Karolina), nr 9 (Wojtek) – po 4 wybory negatywne. 4. Wynika z tego, że najchętniej koledzy pracowali w grupie z Karolem nr 11, Dominiką nr 4, Darią nr 3 oraz Anetką nr 7. 5. Zauważamy, że dzieci, które przyjaźnią się ze sobą, mieszkają na jednym osiedlu – oddają na siebie wzajemnie głosy, np. 2 i 4. 6. Dzieci, które otrzymały najwięcej wyborów negatywnych (nr 1, 2, 5) często popadają w konflikty z innymi dziećmi. Bardzo lubią prowadzić grupę i narzucać swoje zdanie, są to jedynacy.
Po zgromadzeniu i zapisaniu danych w tabeli socjometrycznej należało ustalić, jaki rodzaj socjogramu będzie użyty do przedstawienia graficznego rozkładu danych. Zastosowałyśmy socjogram kołowy. „Aby sporządzić socjogram kołowy należy narysować kilka kół koncentrycznych we względnie jednakowej odległości jedno od drugiego. Ilość kół koncentrycznych zależy od rozpiętości wyborów, jakie otrzymali poszczególni uczniowie. Im większa jest owa rozpiętość wyborów, tym więcej trzeba narysować kół koncentrycznych”. (Łobocki M., 1985, str.285). Pozwala ona na uchwycenie podziału grupy, ujęcie pozycji poszczególnych uczniów w grupie, wyodrębnienie odrzuconych przez grupę.
Sabina Wisłocka |